پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد

این بیت معروف از مثنوی معنوی مولانا جلال الدین محمد بلخی است و به صورت گسترده در ادبیات فارسی و عرفان مورد استفاده قرار گرفته است.

معنی بیت:

این بیت کنایه از این دارد که اگر انسان با افراد بد و ناصالح معاشرت کند، از مسیر درست منحرف شده و به هلاکت می‌رسد. همچنین اشاره به این دارد که حتی حیوانات نیز می‌توانند با پیروی از نیکان به انسانیت برسند.

تفسیر بیت:

* پسر نوح با بدان بنشست: پسر نوح که از نسل انبیاء بود، با افراد بد و فاسد معاشرت کرد.

* خاندان نبوتش گم شد: به دلیل این معاشرت نادرست، از راه راست منحرف شد و از خانواده پیامبری دور افتاد.

* سگ اصحاب کهف روزی چند پی نیکان گرفت و مردم شد: سگی که همراه اصحاب کهف بود، با دیدن رفتار نیکوکارانه آنها، از آنها الگو برداری کرد و به نوعی انسان‌وار شد.

معنای کلی بیت:

این بیت به ما یادآوری می‌کند که انتخاب دوستان و معاشرت‌ها تاثیر بسیار زیادی بر روی شخصیت و سرنوشت ما دارد. اگر با افراد خوب و نیکوکار معاشرت کنیم، به سمت کمال و سعادت حرکت می‌کنیم و اگر با افراد بد و فاسد معاشرت کنیم، از مسیر درست منحرف شده و به هلاکت می‌رسیم. همچنین این بیت نشان می‌دهد که حتی حیوانات نیز می‌توانند با تقلید از انسان‌های نیکوکار به کمال برسند.

کاربرد این بیت در ادبیات و عرفان:

این بیت به دلیل عمق معنایی و کاربرد گسترده‌اش، در ادبیات فارسی و عرفان بارها مورد استفاده قرار گرفته است. شعرا و عارفان از این بیت برای بیان اهمیت انتخاب دوستان و معاشرت نیکو و همچنین برای نشان دادن تاثیر محیط بر شخصیت انسان استفاده کرده‌اند.

نکات قابل توجه:

* این بیت به ما یادآوری می‌کند که انسان‌ها موجودات اجتماعی هستند و رفتار و شخصیت آنها تحت تاثیر محیط و افرادی است که با آنها معاشرت می‌کنند.

* این بیت همچنین به ما نشان می‌دهد که انسانیت و نیکوکاری محدود به انسان‌ها نیست و حتی حیوانات نیز می‌توانند به این ویژگی‌ها دست پیدا کنند.

* این بیت یکی از زیباترین و آموزنده‌ترین بیت‌های مثنوی معنوی است که در طول تاریخ بارها مورد تفسیر و تحلیل قرار گرفته است.