معنی بیت گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید

معنی بیت: «گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید»

این بیت از غزل‌های حافظ است و حاوی یک مناظره عاشقانه و عرفانی است. برای درک بهتر این بیت، باید هر دو مصراع را به طور جداگانه بررسی کنیم:

مصراع اول: گفتم که بوی زلفت گمراه عالمم کرد

* معنی ظاهری: گوینده می‌گوید که بوی موهای معشوق او، تمام دنیا را گمراه کرده است. یعنی آنقدر بوی موهای معشوق جذاب و اغواگر است که هر کسی آن را استشمام کند، از مسیر اصلی خود منحرف می‌شود.

* معنی باطنی: در عرفان، بوی موی معشوق می‌تواند نماد عشق الهی باشد. یعنی عشق به معبود می‌تواند انسان را از تعلقات دنیوی و وابستگی‌ها رها کند و به سوی کمال بکشاند. اما در عین حال، این عشق اگر به صورت صحیح هدایت نشود، می‌تواند انسان را از مسیر حقیقت دور کند.

مصراع دوم: گفتا اگر بدانی هم اوت رهبر آید

* معنی ظاهری: معشوق در پاسخ می‌گوید که اگر گوینده می‌دانست که بوی موهای او چه قدر قدرتمند و راهنما است، هرگز نمی‌گفت که او را گمراه کرده است.

* معنی باطنی: در عرفان، این پاسخ به معنای آن است که عشق الهی، در عین حال که می‌تواند انسان را از مسیر اصلی منحرف کند، می‌تواند او را به سوی کمال مطلق نیز هدایت کند. به عبارت دیگر، عشق الهی هم می‌تواند نور باشد و هم می‌تواند آتش.

معنی کلی بیت

این بیت نشان می‌دهد که عشق، هم می‌تواند انسان را به سوی سعادت ببرد و هم می‌تواند او را به ورطه نابودی بکشاند. همه چیز به نحوه‌ی استفاده از این نیروی قدرتمند بستگی دارد. اگر عشق به صورت صحیح هدایت شود، می‌تواند انسان را به کمال برساند اما اگر به صورت نادرست هدایت شود، می‌تواند او را از مسیر حقیقت دور کند.

در کل، این بیت بیانگر یک تناقض ظاهری است که در واقع حاوی یک حقیقت عمیق است. عشق هم می‌تواند نور باشد و هم می‌تواند آتش.

نکات مهم:

* تعدد معانی: شعر حافظ معمولا دارای معانی چندلایه است و هر کس با توجه به فهم و تجربه‌اش می‌تواند برداشت متفاوتی از آن داشته باشد.

* عرفان و عشق: این بیت به طور ویژه به مفاهیم عرفانی و عشق الهی اشاره دارد.

* مناظره عاشقانه: این بیت بخشی از یک مناظره عاشقانه بین عاشق و معشوق است که در بسیاری از غزل‌های حافظ دیده می‌شود.