روسیه و انگلستان بر اساس قرارداد ۱۹۰۷ چرا و چگونه ایران را میان خود تقسیم کردند تاریخ یازدهم

روسیه و انگلستان در سال ۱۹۰۷ میلادی با امضای قرارداد سن‌پترزبورگ، ایران را به سه منطقه نفوذ تقسیم کردند. این توافق به دلیل رقابت‌های استعماری میان دو کشور و نگرانی از نفوذ آلمان صورت گرفت. بر اساس این قرارداد، مناطق شمالی ایران به روسیه، مناطق جنوبی به بریتانیا، و بخش مرکزی به عنوان منطقه بی‌طرف باقی ماند.

دلایل و جزئیات قرارداد ۱۹۰۷

رقابت‌های استعماری و تقسیم قدرت

در اوایل قرن بیستم، روسیه و بریتانیا به دنبال گسترش حوزه نفوذ خود در آسیا بودند. ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود میان دو کشور، به مرکز این رقابت تبدیل شد. با هدف جلوگیری از برخورد مستقیم، این دو قدرت تصمیم به تقسیم ایران به مناطق نفوذ گرفتند.

ساختار مناطق نفوذ

1. منطقه شمالی شامل شهرهایی چون تبریز و مشهد، به روسیه اختصاص یافت.

2. منطقه جنوبی شامل بندرعباس، کرمان و بخش‌های شرقی، تحت نفوذ بریتانیا قرار گرفت.

3. منطقه مرکزی از جمله اصفهان و تهران، به عنوان منطقه بی‌طرف باقی ماند و هر دو کشور از دخالت سیاسی مستقیم در آن منع شدند.

عواقب و تأثیرات قرارداد

این قرارداد بدون اطلاع یا رضایت ایران امضا شد و خشم مردم و دولت ایران را برانگیخت. با وجود تلاش‌هایی از سوی مجلس شورای ملی، ایران به دلیل ضعف دولت مرکزی قادر به مقابله با این نفوذ نبود. این قرارداد نمونه‌ای از سیاست‌های استعماری بود که حاکمیت ملی کشورها را نادیده می‌گرفت.

پایان قرارداد و پیامدها

پس از انقلاب اکتبر ۱۹۱۷ در روسیه، حکومت جدید این کشور اعلام کرد که تمامی قراردادهای استعماری گذشته را لغو می‌کند. این رویداد، نفوذ روسیه در ایران را کاهش داد و شرایط جدیدی برای بازتعریف روابط بین‌المللی ایران ایجاد کرد.