معنی ضرب المثل چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی

این ضرب‌المثل «چرا عاقل کند کاری که باز آرد پشیمانی» از شعرهای حافظ گرفته شده است (غزل شماره ۲۶۰) و معنای عمیقی در زندگی و رفتار انسان دارد.

معنی:

این جمله به این مفهوم است که انسان عاقل نباید کاری کند که بعداً موجب پشیمانی او شود، زیرا پشیمانی نشانهٔ نادانی و بی‌فکری است. در واقع، عاقل کسی است که با دوراندیشی و تدبیر عمل می‌کند تا بعدها مجبور به افسوس خوردن نشود.

تفسیر:

حافظ در این بیت می‌گوید:

"عاقل نکند کاری که در پیِّش بود پشیمانی

یا رب چه کند بندۀ تقصیر به جز زیانی"

- عاقل کسی است که با تفکر و آینده‌نگری تصمیم می‌گیرد تا بعدها پشیمان نشود.

- اما انسان‌های خطاکار (بندهٔ تقصیر) فقط به خود زیان می‌رسانند.

کاربرد امروزی:

از این ضرب‌المثل در موارد زیر استفاده می‌شود:

۱. هشدار برای دوری از تصمیم‌های عجولانه (مثلاً در معاملات، روابط، یا انتخاب‌های مهم زندگی).

۲. تشویق به تفکر قبل از عمل تا بعدها حسرت نخوریم.

۳. انتقاد از کسانی که بدون فکر کاری می‌کنند و بعد پشیمان می‌شوند.