معنی بیت نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را

تحلیل بیت «نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را»

این بیت از غزل مشهور «علی ای همای رحمت» اثر حکیم نظامی گنجوی است. این بیت، یکی از زیباترین و عمیق‌ترین توصیفات حضرت علی (ع) است که شاعر در آن به عظمت و مقام والای آن حضرت اشاره می‌کند.

تفسیر بیت:

* نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت: شاعر در این بخش، به عظمت و مقام والای حضرت علی اشاره می‌کند و می‌گوید که نمی‌توان آن حضرت را صرفاً یک انسان یا یک خدا دانست. زیرا عظمت و کمالات ایشان از محدوده انسانیت فراتر رفته و از سوی دیگر، ایشان دارای صفات و ویژگی‌هایی هستند که مختص خداوند است.

* متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را: شاعر در این بخش، به حیرت خود از توصیف حضرت علی اشاره می‌کند و می‌گوید که نمی‌داند چگونه باید از ایشان یاد کند. او از لفظ «شه ملک لافتی» استفاده می‌کند که به معنای «شاه ملک جوانمردی» است و به ویژگی‌های برجسته اخلاقی و جوانمردی حضرت علی اشاره دارد.

معنی کلی بیت:

این بیت به طور خلاصه بیان می‌کند که مقام و منزلت حضرت علی (ع) آنقدر والا و متعالی است که با هیچ یک از معیارهای انسانی یا الهی قابل توصیف نیست. شاعر با استفاده از زبان شاعرانه و تعبیرات زیبا، به عظمت و کمالات حضرت علی اشاره کرده و خواننده را به تأمل در این موضوع دعوت می‌کند.

نکات قابل توجه:

* توصیف متناقض: شاعر در این بیت از توصیف‌های متناقض استفاده کرده است. از یک سو، حضرت علی را فراتر از انسان توصیف می‌کند و از سوی دیگر، به ویژگی‌های انسانی ایشان اشاره می‌کند. این تناقض ظاهری، در واقع بیانگر عمق و پیچیدگی شخصیت حضرت علی است.

* استفاده از لفظ «ملک لافتی»: لفظ «ملک لافتی» یکی از زیباترین تعبیرات شاعر برای توصیف حضرت علی است. این لفظ، به معنای «شاه ملک جوانمردی» است و به ویژگی‌های برجسته اخلاقی و جوانمردی حضرت علی اشاره دارد.

* تأثیرگذاری بر خواننده: این بیت، با استفاده از زبان شاعرانه و تعبیرات عمیق، تأثیر بسیار زیادی بر خواننده می‌گذارد و او را به تأمل در شخصیت و مقام والای حضرت علی وا می‌دارد.

در کل، این بیت یکی از زیباترین و عمیق‌ترین توصیفات حضرت علی (ع) است که در ادبیات فارسی آمده است.