قالب شعری مثنوی چگونه است یک نمونه از مثنوی سرایان معروف را نام ببرید

قالب شعری مثنوی و ویژگی‌های آن

مثنوی یکی از قالب‌های معروف شعر فارسی است که در آن هر بیت دارای دو مصراع هم‌قافیه است، اما قافیه‌ی هر بیت با بیت بعدی متفاوت است.

ویژگی‌های قالب مثنوی:

1. تعداد ابیات نامحدود – مثنوی‌ها می‌توانند کوتاه یا بسیار طولانی باشند.

2. وزن عروضی یکسان – تمام ابیات در یک وزن خاص سروده می‌شوند.

3. قافیه‌ی مستقل در هر بیت – در هر بیت، دو مصراع هم‌قافیه‌اند، اما قافیه بیت‌های مختلف تغییر می‌کند.

مثال:

دل گر چه در این بادیه بسیار شتافت (الف)

یک موی ندانست ولی موی شکافت (الف)

اندر دل من هزار خورشید بتافت (ب)

آخر به کمال ذره‌ای راه نیافت (ب)

4. مناسب برای داستان‌سرایی و حماسه – مثنوی معمولاً برای بیان داستان‌های حماسی، عرفانی و تعلیمی به کار می‌رود.

مثال از شاعران معروف مثنوی‌سرا

یکی از معروف‌ترین مثنوی‌سرایان فارسی، مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است که شاهکار او «مثنوی معنوی» در قالب مثنوی سروده شده است.

مثالی از «مثنوی معنوی» مولانا:

بشنو این نی چون شکایت می‌کند

از جدایی‌ها حکایت می‌کند

کز نیستان تا مرا ببریده‌اند

در نفیرم مرد و زن نالیده‌اند

این اشعار به سبک مثنوی سروده شده‌اند، زیرا هر بیت دارای قافیه‌ای مستقل است و قافیه‌ها در ابیات بعدی تغییر می‌کنند.

دیگر شاعران معروف مثنوی‌سرا:

فردوسی – شاهنامه (مثنوی حماسی)

نظامی گنجوی – مخزن‌الاسرار، خسرو و شیرین، لیلی و مجنون

سنایی غزنوی – حدیقةالحقیقه

عطار نیشابوری – منطق‌الطیر و الهی‌نامه

نتیجه:

مثنوی یکی از بهترین قالب‌های شعر فارسی برای داستان‌سرایی، عرفان و حماسه است. مولانا، فردوسی و نظامی از برجسته‌ترین شاعران این سبک هستند.