قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران چگونه تدوین و تصویب شد

تدوین و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

فرآیند نگارش و تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران طی مراحل زیر انجام شد:

---

۱. پیش‌زمینه تاریخی

- پس از پیروزی انقلاب اسلامی (۲۲ بهمن ۱۳۵۷)، نیاز به یک قانون اساسی مبتنی بر اصول اسلامی احساس شد.

- تا زمان تدوین قانون اساسی جدید، قانون اساسی مشروطه (با اصلاحاتی) به صورت موقت اجرا می‌شد.

---

۲. تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی

- در ۱۲ مرداد ۱۳۵۸، انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی برگزار شد.

- این مجلس متشکل از ۷۳ نماینده از سراسر ایران بود که بیشتر آنان فقیه، حقوقدان و اندیشمند بودند.

- نظارت امام خمینی(ره): ایشان بر روند تدوین نظارت داشتند و اصول کلی را مشخص کردند.

---

۳. تدوین پیش‌نویس قانون اساسی

- پیش‌نویس اولیه توسط هیئتی به ریاست حسن حبیبی تهیه شد.

- مجلس خبرگان در ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ کار بررسی و اصلاح پیش‌نویس را آغاز کرد.

- مهم‌ترین مباحث:

- حکومت ولایت فقیه (اصل ۵ و ۵۷)

- نقش مردم در حکومت (حاکمیت ملی و انتخابات)

- حقوق ملت (آزادی‌ها، عدالت اجتماعی)

- نظام اقتصادی (مالکیت، بانکداری اسلامی)

---

۴. تصویب نهایی و همه‌پرسی

- پس از ۳ ماه بحث و بررسی، متن نهایی در ۲۴ آبان ۱۳۵۸ توسط مجلس خبرگان تصویب شد.

- در ۱۲ آذر ۱۳۵۸، قانون اساسی به همه‌پرسی عمومی گذاشته شد.

- نتایج همه‌پرسی:

- مشارکت: ~۷۵٪ مردم

- رأی موافق: ۹۹٫۵٪

---

۵. اجرای قانون اساسی

- از ۲۴ آذر ۱۳۵۸ قانون اساسی به عنوان سند رسمی حکومت اجرایی شد.

---

۶. بازنگری در سال ۱۳۶۸

- پس از ۱۰ سال، با دستور امام خمینی(ره)، شورای بازنگری قانون اساسی تشکیل شد.

- تغییرات مهم:

- ادغام ریاست جمهوری و نخست‌وزیری

- اصلاح شرایط رهبری

- تغییراتی در قوای سه‌گانه

- متن بازنگری شده در ۶ مرداد ۱۳۶۸ به همه‌پرسی گذاشته شد و با رأی مردم تأیید شد.

---

جمع‌بندی

- قانون اساسی ایران با مشارکت مردم و کارشناسی فقها تدوین شد.

- دو مرحله‌ای: تصویب اولیه (۱۳۵۸) + بازنگری (۱۳۶۸).

- مبانی اصلی: اسلامی بودن، مردمی بودن، ولایت فقیه.

📚 منابع:

- صورت مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی

- سایت مجلس شورای اسلامی (majlis.ir)