چگونه تهیه خشت و آجر و استحکام خانه های خشتی و آجری

تحقیق درباره تهیه خشت و آجر و استحکام خانههای خشتی و آجری

# ۱. مراحل تهیه خشت

خشت یکی از قدیمیترین مصالح ساختمانی است که از مخلوط خاک رس، آب و گاهی کاه ساخته میشود.

الف) انتخاب خاک مناسب:

- خاک رس باید چرب و بدون ناخالصی (مثل سنگریزه) باشد.

- خاکهای رسی با درصد بالای سیلیس و آلومینا برای خشت مناسبترند.

ب) مخلوط کردن مواد:

1. خاک رس با آب بهصورت خمیر درمیآید.

2. برای افزایش استحکام، کاه به آن اضافه میشود (جلوگیری از ترکخوردگی پس از خشک شدن).

ج) قالبگیری و خشک کردن:

- خمیر در قالبهای چوبی (معمولاً ۲۰×۲۰×۱۰ سانتیمتر) ریخته میشود.

- خشتهای قالبگیریشده بهمدت ۳ تا ۷ روز در سایه خشک میشوند تا ترک نخورند.

- سپس در آفتاب قرار میگیرند تا کاملاً سفت شوند.

---

# ۲. مراحل تهیه آجر

آجر نسوزتر و مستحکمتر از خشت است و در کوره پخته میشود.

الف) تهیه گل آجر:

- خاک رس با آب مخلوط و ورز داده میشود تا یکدست شود.

- گاهی مواد افزودنی مانند ماسه برای کاهش جمعشدگی اضافه میشود.

ب) قالبگیری:

- روش سنتی: گل با دست در قالبهای چوبی فشرده میشود.

- روش صنعتی: از دستگاههای پرس هیدرولیک استفاده میشود.

ج) خشک کردن:

- آجرهای قالبگیریشده بهمدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در هوای آزاد خشک میشوند.

د) پخت در کوره:

- آجرها در کوره با دمای ۹۰۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتیگراد بهمدت ۴۸ تا ۷۲ ساعت پخته میشوند.

- پس از پخت، آجرها بهتدریج سرد میشوند تا ترک نخورند.

---

# ۳. مقایسه خشت و آجر

| ویژگی | خشت | آجر |

| مقاومت | کم (در برابر رطوبت ضعیف است) | بالا (مقاوم در برابر آب و آتش) |

| عمر مفید | ۲۰ تا ۵۰ سال | ۱۰۰ سال یا بیشتر |

| عایق حرارتی | عالی (خانههای خشتی خنک هستند) | متوسط |

| هزینه | ارزان | گرانتر |

---

# ۴. استحکام خانههای خشتی و آجری

الف) خانه های خشتی:

- مزایا:

- عایق طبیعی گرما و سرما.

- سازگار با محیطزیست.

- معایب:

- آسیبپذیر در برابر باران و رطوبت (نیاز به اندود کاهگل دارد).

- مقاومت کم در برابر زلزله.

ب) خانه های آجری:

- مزایا:

- مقاومت بالا در برابر آتش و رطوبت.

- عمر طولانیتر.

- معایب:

- عایق حرارتی ضعیفتر نسبت به خشت.

- هزینه ساخت بیشتر.

---

# ۵. روشهای افزایش استحکام خانههای خشتی

- افزودن کاه به گل: برای کاهش ترکخوردگی.

- استفاده از اندود کاهگل: برای محافظت در برابر باران.

- ستونهای چوبی یا سنگی: برای تقویت دیوارها.

# ۶. روشهای افزایش استحکام خانههای آجری

- استفاده از میلگرد در دیوارچینی (مثلاً در کلافبندی).

- بهکارگیری ملات سیمانی بهجای ملات گچ و خاک.

---

نتیجه گیری

- خشت برای مناطق خشک و کمباران مناسب است، اما در برابر زلزله مقاومت کمی دارد.

- آجر برای ساختوسازهای مدرن و مناطق مرطوب گزینه بهتری است.

- در معماری سنتی ایران، ترکیب خشت و آجر (مثلاً در دیوارهای ضخیم با هسته خشتی و نما آجری) برای بهرهگیری از مزایای هر دو استفاده میشد.

منابع برای مطالعه بیشتر:

- کتاب «مصالح ساختمانی» نوشته دکتر سیدرضا اصفهانی.

- مقاله «تکنیکهای سنتی ساخت خشت در ایران» (مجله معماری و شهرسازی).